Meestal denken mensen bij een vulkaan aan een berg, maar dat hoeft niet zo te zijn. Alle plaatsen waar uit de aardmantel aan het oppervlak komt, noem je vulkaan. Soms gebeurt dat bij een scheur in de . Een vulkaan begint in een . Dat is het deel van de aardkorst waar veel magma zit. In het magma zitten gassen. Dat lijkt een beetje op frisdrank met veel . Die gassen zorgen ervoor dat de druk in de magmahaard steeds groter wordt. Op een gegeven moment breekt het magma door de aardkorst naar buiten. De plaats waar het magma naar buiten komt, is de . Als magma aan het aardoppervlak komt, noemen we het .

Je kunt vulkanan op veel manieren indelen.
- Er zijn grote en kleine vulkanen. De grootste vulkaan ter wereld ligt op Hawaii. Het is de Mauna Loa. De onderkant van de
vulkaan ligt onder water. Vanaf de zeebodem tot aan de top is de vulkaan 9000 meter hoog, aan de onderkant is deze vulkaan bijna 120 kilometer en meer dan 80 kilometer .
- Een andere manier om vulkanen in te delen is door te kijken of vulkanen nog kunnen uitbarsten. Sommige vulkanen zijn al zo lang rustig, dat we spreken van vulkanen. In de bodem van de Waddenzee ligt bijvoorbeeld de Zuidwalvulkaan. De laatste keer dat die uitbarstte, was 160 miljoen jaar geleden. Er zijn in de wereld ook vulkanen die nog wel kunnen uitbarsten. Als je gaat tellen, kom je op ongeveer 1500 vulkanen.
- Vulkanen verschillen in de manier waarop de lava naar buiten komt. Soms gaat dat met veel . De Mount St. Helens in de Verenigde Staten werd na een uitbarsting in 1980 bijna 400 meter lager. Niet altijd is een vulkaanuitbarsting heftig. Soms stroomt de lava uit de vulkaan.

De meeste vulkanen liggen aan de rand van . Op de grens van een lichte plaat en een zware plaat komen vaak krachtige uitbarstingen voor. De plaat duikt hier naar beneden en smelt. Het zachte, hete materiaal zoekt dan een weg omhoog. Als dat lukt, ontstaat er een vulkaanuitbarsting. Er zijn ook gebieden waar platen uit elkaar gaan. Dat is bijvoorbeeld het geval in het midden van oceanen. Hier kan het magma rustig naar buiten stromen. Magma dat bij deze vulkanen aan het oppervlak komt, is dun. Het stroomt soms wel kilometers ver weg van de vulkaan voordat het hard wordt.

In sommige vulkanische gebieden wonen veel mensen. Dat kan gevaarlijk zijn. Denk maar aan giftige , modderstromen en lavastromen. Bij een vulkaanuitbarsting kunnen van de helling naar beneden stromen met een snelheid van wel 50 km per uur. Dan wordt alles verwoest wat in de weg ligt: bomen, huizen, wegen en akkers. Soms lukt het om een ramp te voorkomen door de lavastroom met stenen en betonblokken in een andere richting te leiden. Bij vulkaanuitbarstingen komt ook veel materiaal in de lucht. Dat kan heel fijn as zijn, die overal in doordringt. Soms zijn dat stenen. Om zich daartegen te beschermen, moeten kinderen in delen van een helm dragen als ze naar school gaan

Veel mensen wonen in vulkanische gebieden. En ze wonen er graag. Dat komt doordat er ook veel voordelen zijn. Zo is bijvoorbeeld op sommige Indonesische eilanden de bodem erg door het vulkanisch materiaal dat daar al eeuwenlang ligt. Dat zorgt voor goede . In vulkanische gebieden kunnen mensen ook de warmte uit de aarde gebruiken om bijvoorbeeld hun huizen te verwarmen. Mensen kunnen ook geld verdienen aan vulkanen. Toeristen brengen graag een bezoek aan IJsland. Iedereen wil de zien. Een geiser ontstaat doordat water de grond inzakt. Door de warmte in de aarde wordt dit water heel warm. Regelmatig spuit heet water uit de grond.

Vulkanen ontstaan niet alleen waar aardplaten onder elkaar duiken en waar aardplaten uit elkaar gaan. Vulkanen kunnen ook ontstaan onder de aardplaten. Ook daar heeft de aardkorst soms zwakke plekken. Dat komt doordat het magma hier als een brandende kaars door de aardkorst brandt. Door het gat dat zo ontstaat, kan magma naar buiten komen. Deze plaatsen noemen we . De hotspot blijft op dezelfde plek, maar de aardkorst daarboven schuift langzaam om. De hotspot brandt daar een nieuw gat in de aardkorst. Hierdoor kan een rij van vulkanen ontstaan.